Kitâbu’l-Ezkiyâ (Zekiler Kitabı) zeki insanların zeka pırıltılarıyla dolu hikâyelerini anlatarak zekâyı ve derin anlayışı yücelten bir eserdir. Peygamberler başta olmak üzere insanlığın hemen her seviyesinden zekâ örnekleri verilen bu eserin amacını İbnü’l-Cevzî şöyle özetliyor: "Bu kitapla üç şeyi yapmak istedim: 1-Kıssalarını anlatmak suretiyle bu nitelikteki insanları tanıtıp kıymetlerini takdir etmek, 2-Onların seviyesine çıkma kabiliyeti olan insanların ufkunu açmak, 3-Zekâsına erişemeyeceğini insanlar

İbnü'l Cevzi Ahmak ve Dalgınlar'da her sınıf ve zümreden insanın ahmakça davranışlarından örnek vererek onların güldüren hallerini hikaye ediyor. İbnü'l Cevzi, her insanda farklı oranlarda ahmaklığın bulunabileceğinin altını çizerek, aslında okurunu kibir hastalığından uzaklaştırmayı amaçlıyor.